Bide Ben Anlatayım “YERLİ NEXT”

Yerli Sosyal Medya” Masalı – Kopyala, Yapıştır, Alkışla

Dijital çağda sosyal medya platformlarının bağımsız, bağlantısız ve tarafsız olması artık bir lüks değil, bir zorunluluk. Aksi takdirde, milyarlarca insanın dijital kaderi birkaç CEO’nun tuşuna kalıyor. Örneğin X (eski adıyla Twitter), Elon Musk tarafından satın alındıktan sonra önce “ifade özgürlüğü kalesi” olarak pazarlandı, sonra Filistin gibi hassas konularda “yanlı algoritmalar” uyguladığı iddialarıyla yeniden gündeme oturdu. Yani dümeni kimin tuttuğu, rotayı doğrudan etkiliyor.

Bu yüzden gerçekten bağımsız bir sosyal medya platformu oluşturmak istiyorsanız, sadece yazılım değil, altyapı, kadro, veri merkezleri ve etik ilkelerle de donanmanız gerekir. Peki bu ne demek?

• Meta (Facebook, Instagram ve WhatsApp), verilerini ABD’nin Iowa, Oregon ve North Carolina gibi eyaletlerinde bulunan devasa veri merkezlerinde barındırıyor. Sadece Facebook’un 2023 sonu itibarıyla 21 veri merkezi var. Her biri yüzbinlerce sunucu içeriyor.
• X (Twitter), Amazon Web Services (AWS) altyapısını kullanıyor. Ayrıca California ve Atlanta’da özel veri merkezleri bulunuyor.
• Bu platformların her birinde binlerce yazılımcı, mühendis ve veri bilimci tam zamanlı, milyon dolarlık maaş paketleriyle çalışıyor.
• Ve hepsi, Google gibi şirketlerin tarayıcıları, analiz sistemleri ve mobil işletim sistemleri üzerinden devasa veri toplama imkânına sahip.

Şimdi gelelim şu soruya:

Türkiye bu saydıklarımızdan hangisini karşıladı?
Next için kaç veri merkezi kurdu?
Kaç tane yazılımcı istihdam etti?
Google kadar detaylı veri toplayacak bir ekosistemi var mı?

Eğer bu soruların cevabı “yok ama elimizde Teknofest var” ise, burada bir yanlış denklem var demektir. Çünkü “bizim çocuklar yaptı” demekle yazılım sektörü ayağa kalkmaz. Olsa olsa sahneye çıkar.

Asla karşı değilim bilakis mutlu oluyorum, ama iyi bir yazılımcı olarak bu işin arka planındaki çılgın maliyetleri ve zorlu süreçleri adeta gözüm kapalı biliyorum…yıkarıda yazdıklarımı karşılayamadıktan sonra bu proje asla olamazzzz olsada gösterişten bir adım daha ileri gitmez bunu ben değil kaynaklar söylüyor YAZILIM söylüyor TEKNİK bilgi söylüyor Allah aşkına bi düşünün Domain yabancıdan aldın yazılımı açık kaynak Almanyadan aldın tüm üyelerin barınacağı verilerini yükleyeceği sunucuyu Almanyadan aldın e iyide kardeşim sen ne yaptın sadece tüm televizyonlara çıkıp üye olun dedin… hadi bana yalan söylüyorsunuz desenize?

Şimdi biraz daha açayım ağzımı…

“Mastodon’u Aldık, Sarmaya Sardık, Milli Diye Sattık”

Next Sosyal’in kalbi olan yazılım Mastodon. Almanya menşeli, açık kaynaklı, yani herkesin alıp kurcalayabileceği bir yazılım. Buraya kadar sıkıntı yok. Ama açık kaynak yazılımı alıp biraz makyajlayınca milli olmuş sayılmazsınız; tıpkı hazır çorbayı ocakta ısıtınca aşçı olmuyorsunuz.

İşin ironik kısmı, Mastodon’un geliştiricileri bile bu “Next” işine şaşırmış. “Selçuk Bayraktar bizi bi arasın” diye tweet atacak kadar… Kodlarını kullanıyorsan, değişiklikleri açık kaynak olarak tekrar paylaşman lazım. O da yapılmamış ya da yapılması “çok yakında” denip ertelenmiş. Meşhur “az sonra” haberleri gibi: Ne zaman gelir? Kısmet.

“Merkeziyetsizmiş, Ama Merkezin Kim Olduğu Belli Değil”

Merkeziyetsiz sistem (decentralized) demek, güç tek elde toplanmasın, herkesin söz hakkı olsun demektir. Mastodon böyle çalışır. Peki Next bu vizyona sadık mı? Yok. Çünkü bir yandan “federatif sistem” üzerinden çalışıyor gibi yapıyor, ama diğer yandan platformun yöneticisi sadece “@admin”. Yani merkeziyetsiz yapı, merkezi bir kişi tarafından yönetiliyor. Dijital bir tek adam sistemi.

“Biz Yaptık” Sendromu – Türkiye Sürüm 4.0“

Sarp Nebil’in de dediği gibi: Bizde bir şeyi almak, paketlemek ve üzerine “biz yaptık” demek bir gelenek haline geldi. PTT Messenger örneği hâlâ hafızalarda. Signal altyapısını kullandılar, “bizim uygulamamız” dediler. Sonra Yaani… Microsoft Bing’in sonuçlarını çekiyordu ama “yerli arama motoru” diye pazarlandı. Şimdi sırada Next var.

Gerçekten, kimse “Biz Mastodon’u özelleştirip Türkiye’de kullanıma sunduk” dese bozulmazdı. Belki gurur bile duyardık. Ama “biz sıfırdan yazdık” diyip sonra bir satır bile kod paylaşmayınca, iş ‘proje’ değil, ‘pazarlama’ oluyor.

Next’in kötü bir fikir olduğunu kimse iddia etmiyor. Yerli sosyal medya fikri önemli, değerli ve gereklidir. Ama bunun yolu, kodu başkasından alıp logo değiştirip “yerli ve milli” demek değil. Sıfırdan geliştirmek zorunda da değilsiniz ama şeffaf olun. Açık kaynaklı kalın. Ve en önemlisi: Halkı aptal yerine koymayın.

Çünkü bu halk, artık “yerli gibi duran yabancı yazılımları” yutmuyor. Tülbentlerin altındaki Made in Germany damgasını net görüyor.

Kalın sağlıcakla…